Nguyên nhân và cách xử lý khi dây đàn guitar bị đứt

Dây đàn guitar là bộ phận quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng âm thanh khi chơi. Trong quá trình sử dụng, không ít người gặp phải tình huống dây đàn guitar bị đứt. Vậy khi dây bị đứt thì nên xử lý thế nào? Có những cách khắc phục nào đơn giản mà hiệu quả? Những chia sẻ dưới đây của Vạn Phúc Music sẽ giúp bạn tự tin hơn khi đối mặt với sự cố này.

Nguyên nhân khiến dây đàn guitar bị đứt

Dù là người chơi lâu năm hay mới bắt đầu, hầu hết ai cũng từng gặp phải tình huống dây đàn guitar bị đứt mà không rõ lý do. Trớ trêu hơn, có khi bạn vẫn tập luyện suôn sẻ mỗi ngày, nhưng đến lúc biểu diễn thực tế thì dây lại đứt đúng thời điểm quan trọng. Vậy đâu là nguyên nhân chính gây ra sự cố khó chịu này?

Thực tế, nếu quan sát kỹ và hiểu rõ cấu tạo đàn, bạn hoàn toàn có thể xác định được nguyên nhân và thậm chí nhận biết trước được dây nào sắp bị đứt để phòng tránh.

Ngựa đàn có cạnh sắc, gây tổn hại dây

Nếu dây đàn thường xuyên bị đứt tại cùng một điểm – cách đầu dây vài inch – thì khả năng cao là do ngựa đàn có cạnh sắc làm cắt mòn dây. Điều này đặc biệt phổ biến ở các cây đàn mới. Để khắc phục, bạn có thể dùng một miếng giấy mỏng lót giữa ngựa đàn và dây để giảm ma sát và bảo vệ dây tốt hơn.

Phím đàn (fret) sắc bén gây đứt dây

Trong một số trường hợp, dây không bị đứt cố định mà nhiều dây đều bị đứt ở cùng một vị trí trên cần đàn. Đó có thể là do cạnh phím đàn sắc nhọn. Bạn nên kiểm tra và nếu cần, dùng giấy nhám để làm mịn phần cạnh của các phím, tránh làm tổn thương dây đàn.

Dây đứt tại nut do bụi bẩn hoặc hao mòn

Khi dây đàn bị đứt ở khu vực gần nut (lược đàn), hãy kiểm tra xem bộ phận này có bị bám bẩn hoặc bị mài mòn hay không. Việc vệ sinh nut định kỳ và làm mịn phần rãnh dây sẽ giúp hạn chế tình trạng dây bị cắt ngang tại vị trí này.

Nút chỉnh dây có thể là “thủ phạm”

Nếu dây đàn guitar bị đứt gần khu vực các nút chỉnh (tuning pegs), có thể vấn đề nằm ở chính các nút này. Kiểm tra lại cơ chế hoạt động và độ mượt của chúng để đảm bảo không làm hỏng dây trong quá trình điều chỉnh.

Chọn sai loại dây cho đàn hoặc phong cách chơi

Một trong những lý do phổ biến nhưng ít người chú ý là sử dụng dây đàn không phù hợp với loại đàn hoặc cách chơi. Mỗi phong cách chơi (như fingerstyle, solo, đệm hát…) và mỗi dòng đàn (classic, acoustic, electric) đều cần loại dây riêng biệt. Chọn sai dây có thể dẫn đến nhanh hao mòn hoặc đứt dây do lực căng không phù hợp.

Mua nhầm dây đàn kém chất lượng hoặc hàng giả

Thực tế, không ít người chơi – đặc biệt là người mới – từng gặp phải tình trạng mua phải dây đàn giả hoặc sản phẩm chất lượng thấp. Điều này rất dễ xảy ra nếu bạn chưa có nhiều kinh nghiệm hoặc chưa phân biệt được đâu là sản phẩm chính hãng. Để hạn chế rủi ro, bạn nên lựa chọn những cửa hàng uy tín, thương hiệu lâu năm, có đánh giá tốt từ cộng đồng để đảm bảo mua đúng loại dây đạt tiêu chuẩn và bền bỉ khi sử dụng.

Dây đàn giá rẻ – lợi bất cập hại

Những bộ dây có mức giá quá thấp thường là hàng kém chất lượng, dễ bị oxy hóa hoặc đứt sau một thời gian ngắn sử dụng. Thay vì tiết kiệm vài chục nghìn ban đầu, bạn nên đầu tư vào các loại dây chất lượng hơn từ các hãng có uy tín – vừa chơi được lâu dài, vừa cho âm thanh tốt hơn.

Đứt dây do lên dây không đúng cách

Một nguyên nhân phổ biến khác khiến dây đàn guitar bị đứt chính là việc lên dây sai kỹ thuật. Nhiều bạn mới chơi vẫn chưa quen với cách chỉnh dây hoặc sử dụng ứng dụng lên dây không chính xác. Điều này dễ khiến dây bị kéo quá căng và dẫn đến đứt dây. 

Lời khuyên là bạn nên sử dụng máy chỉnh dây (tuner) trong giai đoạn đầu, khi tai nghe của bạn chưa đủ nhạy. Khi đã quen, bạn có thể chuyển sang phương pháp lên dây thủ công: từ dây 6 đến dây 1, bấm các phím theo thứ tự 5-5-5-4-5 để dò đúng cao độ giữa các dây với nhau.

Không vệ sinh dây đàn sau khi chơi

Một thói quen nhỏ nhưng rất quan trọng là vệ sinh dây đàn sau mỗi lần chơi. Mồ hôi tay chứa muối và axit có thể khiến dây nhanh gỉ sét và yếu đi. Hãy dùng khăn mềm lau sạch dây đàn và đảm bảo tay khô ráo trước khi chơi, điều này sẽ kéo dài tuổi thọ của dây đáng kể.

Sử dụng sai loại dầu bôi trơn cho dây đàn

Nhiều người chơi nghĩ rằng bôi trơn dây đàn bằng dầu ăn hay chất có sẵn trong bếp là tốt, nhưng thực tế điều này có thể phản tác dụng. Dầu ăn khi ma sát liên tục sẽ nóng lên, làm dây giãn nở bất thường và dễ đứt. Thay vào đó, hãy sử dụng các loại dầu chuyên dụng dành cho guitar để bảo vệ và giúp dây đàn vận hành mượt mà hơn.

Vị trí dây thường đứt nhiều nhất và lý do

Trong quá trình chơi đàn, việc dây đàn guitar bị đứt là tình huống không hề hiếm gặp, đặc biệt là ở một số vị trí nhất định. Dưới đây là những điểm thường xuyên xảy ra hiện tượng đứt dây:

• Gần ngựa đàn (Bridge): Đây là khu vực dễ xảy ra ma sát mạnh giữa dây và ngựa đàn – nơi chịu lực kéo lớn nhất từ dây. Nếu bề mặt ngựa đàn quá sắc hoặc chưa được xử lý kỹ, dây đàn sẽ bị mài mòn nhanh chóng và dẫn đến đứt.
• Tại lược đàn (Nut): Khi dây đàn guitar bị đứt ở gần nut, nguyên nhân có thể đến từ bụi bẩn, gỉ sét hoặc các cạnh sắc ở vị trí này. Những yếu tố này khiến dây không thể di chuyển trơn tru, dẫn đến hao mòn theo thời gian.
• Giữa cần đàn (Fretboard): Nếu dây bị đứt ở giữa cần đàn, khả năng cao là do các phím đàn (fret) có cạnh nhọn hoặc nhô cao, gây ma sát quá mức trong quá trình bấm hoặc di chuyển tay. Tình trạng này dễ xảy ra với đàn cũ hoặc đàn chưa được gia công kỹ.
• Gần khóa chỉnh dây (Tuning Pegs): Một vị trí khác cũng dễ xảy ra đứt dây là gần khóa lên dây. Nếu bạn quấn dây không đúng kỹ thuật, để dây bị xoắn hoặc tạo các góc gập quá lớn, việc đứt dây chỉ là sớm hay muộn.

Ngoài ra, trong số các dây, dây số 1 và số 2 (dây mỏng nhất) là hai dây dễ đứt nhất do kết cấu mảnh và độ chịu lực kém hơn các dây còn lại.

Cách xử lý khi dây đàn guitar bị đứt

Dưới đây là các bước thay và sửa dây đàn guitar mà bạn có thể tham khảo để thực hiện tại nhà một cách an toàn và hiệu quả:

Bước 1: Nới lỏng dây đàn cũ

Bắt đầu bằng việc xoay khóa lên dây theo chiều kim đồng hồ để làm chùng dây. Sau đó, bạn có thể tháo hẳn dây hoặc cắt bỏ phần dây đã đứt.

Nếu bạn chưa quen thao tác, nên thay từng dây một thay vì tháo hết cùng lúc, để tránh làm mất cân bằng lực căng trên cần đàn – vốn có thể khiến cần bị cong. Đặc biệt, ở một số cây đàn có tích hợp EQ và thạch anh tại ngựa đàn, việc tháo ngựa quá mạnh có thể ảnh hưởng đến chất lượng âm thanh khi kết nối với ampli, nên cần cẩn trọng.

Bước 2: Tháo chốt cố định dây đàn

Với các dòng guitar acoustic, dây đàn thường được giữ cố định bằng chốt. Lúc này, bạn có thể dùng kìm chuyên dụng để gỡ chốt – ưu tiên loại có lớp cao su để tránh trầy mặt đàn. Trường hợp không có, bạn có thể bọc thêm một lớp giấy mỏng quanh kìm để bảo vệ gỗ ngựa đàn.

Nếu chốt quá cứng, bạn hãy luồn tay vào trong thùng đàn, kết hợp vừa kéo nhẹ từ bên ngoài vừa đẩy từ bên trong để chốt bung ra dễ dàng và không bị văng mạnh.

Bước 3: Gắn dây mới

Sau khi tháo dây cũ thành công, bạn lấy bộ dây mới ra để thay. Lưu ý: phần chốt đàn thường có rãnh nhỏ – bạn cần đặt khoen dây sao cho khớp với khe này. Những bộ dây chất lượng thường có ký hiệu rõ ràng giúp bạn dễ phân biệt thứ tự từng dây. Hãy chắc chắn rằng bạn gắn đúng dây, tránh nhầm lẫn khiến dây dễ đứt khi chỉnh âm.

Bước 4: Quấn dây vào khóa chỉnh

Sau khi đặt dây đúng vị trí, luồn đầu dây qua lỗ khóa chỉnh và tiến hành quấn. Với các dây bass (số 4, 5, 6), bạn nên quấn khoảng 2.5 đến 3 vòng quanh trục. Đối với các dây treble (số 1, 2, 3), quấn nhiều hơn – từ 4 đến 5 vòng – để tăng độ bám. Vặn khóa ngược chiều kim đồng hồ để căng dây vừa đủ.

Bước 5: Cắt phần dây thừa

Một lưu ý quan trọng trong cách sửa dây đàn guitar bị đứt là nên cắt phần dây thừa trước khi chỉnh dây chuẩn. Nếu bạn chỉnh xong mới cắt, lực cắt đột ngột có thể làm dây bị lỏng và dẫn đến sai dây hoặc nhanh tuột.

Lưu ý: Các bước trên phù hợp với người đã có kinh nghiệm cơ bản và chuẩn bị đủ dụng cụ. Nếu bạn không chắc tay, tốt hơn hết hãy mang đàn đến những địa chỉ sửa chữa guitar uy tín để được hỗ trợ nhanh chóng và đảm bảo hơn.

Cách phòng tránh dây đàn bị đứt

Dây đàn bị đứt bất ngờ có thể khiến buổi tập luyện hay biểu diễn của bạn gián đoạn, thậm chí làm bạn “hết hứng”. Đây là sự cố không ai muốn, nhưng lại rất dễ gặp nếu không biết chăm sóc đàn đúng cách. Vậy làm sao để hạn chế tình trạng này? Sau đây Vạn Phúc Music sẽ chia sẻ những mẹo nhỏ giúp dây đàn bền hơn và khó đứt hơn:

• Thay dây định kỳ: Dây đàn sau một thời gian sử dụng sẽ bị mòn, gỉ hoặc yếu đi, rất dễ đứt. Với người chơi thường xuyên, nên thay dây khoảng 1-2 tháng/lần, hoặc sớm hơn nếu thấy dây có dấu hiệu xuống cấp.
• Lên dây đúng cách, đúng tần số: Đứt dây thường xảy ra khi lên dây quá căng (quá nốt chuẩn), hãy sử dụng tuner (máy lên dây) để đảm bảo không vặn sai cao độ.
• Làm sạch dây đàn sau khi chơi: Mồ hôi và bụi bẩn từ tay có thể làm gỉ dây nhanh hơn, khiến dây yếu và dễ đứt, sau khi chơi, nên dùng khăn mềm lau qua dây để tăng độ bền.
• Dùng đúng loại dây phù hợp với đàn: Đàn acoustic, classic và electric dùng các loại dây khác nhau (dây sắt, dây nylon, …). Dùng sai loại dây có thể gây căng quá mức hoặc không tương thích với đàn, dễ đứt.
• Kiểm tra các bộ phận tiếp xúc với dây: Các chốt, ngựa đàn (bridge), lỗ luồn dây, hoặc các cạnh sắc ở ngựa đàn có thể khiến dây bị cắt dần khi chơi. Nếu thấy các chỗ tiếp xúc quá bén, có thể nhờ thợ hoặc kỹ thuật viên làm mịn lại.
• Tránh thay đổi nhiệt độ và độ ẩm đột ngột: Môi trường quá khô hoặc quá ẩm đều ảnh hưởng đến dây và gỗ đàn, hãy bảo quản đàn ở nơi khô ráo, thoáng mát và tránh ánh nắng trực tiếp.

Gợi ý một số loại dây đàn bền, ít bị đứt

Có nhiều nguyên nhân khiến dây đàn bị đứt, nhưng nếu bạn đã cẩn thận trong cách sử dụng mà dây vẫn nhanh hỏng thì rất có thể vấn đề nằm ở chất lượng dây. Để giúp bạn yên tâm hơn trong quá trình chơi đàn, Vạn Phúc Music sẽ gợi ý một vài loại dây được nhiều người đánh giá cao về độ bền và độ ổn định:

• Dây đàn Elixir Strings
• Dây đàn D’Addario
• Dây đàn Ernie Ball
• Dây đàn Martin

Dây đàn guitar bị đứt là sự cố không thể tránh khỏi nếu bạn không biết cách bảo quản và sử dụng đàn đúng cách. Tuy nhiên, chỉ cần lưu ý một vài điều đơn giản như chọn loại dây chất lượng, vệ sinh thường xuyên và lên dây chuẩn, bạn hoàn toàn có thể hạn chế tối đa tình trạng này. Hy vọng những chia sẻ trên của Vạn Phúc Music sẽ giúp bạn chơi đàn hiệu quả và bền lâu hơn!